Pisane – zawód, czy rozrywka?
Każdy proces twórczy jest realizacją pasji. W wielu wypadkach jest również wyczerpującą pracą. Nie omija to pisania. O zawodach twórczych mówi się czasem „wolne zawody”. Na czym opiera się ta „wolność” w pisaniu bardzo dobrze precyzuje cytat z książki „Słabsi” Sigrid Nunez: „Nie chodzi o to, że pisarze twierdzą, że inne zawody (…) są łatwiejsze, po prostu ich zasady są jaśniejsze”.
Pracą pisarską oczywiście rządzą ogólne zasady konstrukcji bohatera, czy narracji oraz kompozycji tekstu. Istnieje też sporo technik, dzięki którym przekaz staje się ciekawszy, spójniejszy, bardziej angażujący. Niemniej każdy tekst to odrębny świat, wymagający od pisarza zdecydowania, jakie reguły będą w nim obowiązywały. To niezwykle fascynujące, ale jednocześnie bardzo wyczerpujące zadanie.
Bywa także zadaniem frustrującym, choćby wtedy, gdy zaplanowane zdarzenia, czy bohaterowie nie oddają w pełni lub nie realizują pierwotnego zamysłu. To częsty przypadek, ale zakładając, że na tym etapie poszło dobrze, dochodzimy do przeniesienia koncepcji na język. Formułowanie myśli w zdania, wydaje się proste. Przecież „w głowie” wybrzmiewają one niczym sentencje pisane złotymi zgłoskami. Tymczasem pierwsza wersja zapisu owych złotych myśli najczęściej jest, jak…zdjęcie z Instagrama versus rzeczywistość. Jeśli nic nie idzie po twojej myśli, pojawia się zniechęcenie, a nawet blokada pisarska.
Inspiruj się i utrzymaj motywację
Co zatem robić, aby utrzymać motywację do pisania, gdy dopada cię wyczerpanie i frustracja? Poniżej kilka sprawdzonych metod, jak znaleźć inspirację i utrzymać motywację w zawodzie pisarza.
- Codzienna rutyna – klucz do sukcesu. Pisarze i trenerzy kreatywnego pisania często podkreślają, że najważniejsze to pisać, niezależnie od stopnia zainspirowania. Codzienna rutyna pisarska, nawet jeśli oznacza pisanie tylko kilku akapitów, może zdziałać cuda. Regularne pisanie pomaga wypracować nawyk i sprawia, że umysł staje się bardziej otwarty na nowe pomysły. Zdecydowanie również ma pozytywny wpływ na warsztat oraz klarowność i styl wypowiedzi. Wyćwiczony mięsień pisarski jest gotowy do podjęcia wysiłku, wtedy, kiedy inspiracja nagle rozpala umysł.
- Życie – kopalnia pomysłów i inspiracji. Często najlepsze pomysły przychodzą z pozornie zwykłych sytuacji. Kiedy piszesz, otaczaj się światem: obserwuj ludzi, rozmawiaj z nimi, podróżuj, słuchaj muzyki i czytaj książki. Inspiracja może kryć się dosłownie wszędzie – w spojrzeniu przechodnia, w wierszu w gazecie, w naturze czy w filmie. Wszędzie. Ważne, by być otwartym na świat i gotowym do uchwycenia drobnych chwil, które mogą zmienić się w pełnoprawne historie. Dobre opowieści biorą się z podpatrywania życia właśnie, nadawania drobnostkom rangi wielkich wydarzeń. Ogromną w tym rolę odgrywają zmysły, umiejętność wykorzystania każdego z nich w procesie poznawania i tworzenia. Uważność można trenować, a aspirując do pisarskiej roli, nawet trzeba. Małe zachwyty mogą stać się wielkimi historiami jeśli postawisz między innymi na:
- uruchomienie empatii i wrażliwości
- aktywne przysłuchiwanie się rozmowom (w tym analizę języka)
- obserwację przyrody, dostrzeżenie jej niezwykłości i różnorodności
- analizę bogactwa reakcji na bodźce zmysłowe
- przyglądanie się rzeczom i zjawiskom z różnych perspektyw
Każdego dnia podaruj sobie kilkanaście minut na trening. Oglądaj, słuchaj, wąchaj, dotykaj, smakuj, postaraj się wejść w skórę poddawanego analizie „obiektu”, a przede wszystkim notuj, co udało ci się odkryć. W niedługim czasie dostrzeżesz efekty w postaci zwiększenia twojej uważności na otaczającą rzeczywistość, co znajdzie odzwierciedlenie w twoich tekstach.
- Twórz „mood board” – kolekcjonuj pomysły. Jeśli potrzebujesz fizycznego bodźca do pisania, spróbuj stworzyć tablicę inspiracji, tzw. mood board. Możesz używać zdjęć, cytatów, fragmentów tekstów, kolorów i obrazów, które odzwierciedlają atmosferę twojej książki. Taka tablica nie tylko pomoże ci w procesie twórczym, ale także będzie przypomnieniem o tym, co cię motywuje.
- Otaczaj się twórczymi ludźmi. Inspiracja do pisania nie zawsze musi pochodzić wyłącznie od ciebie. Spotkania z innymi twórcami – pisarzami, malarzami, muzykami – mogą być źródłem odkrywczych pomysłów. Wzajemne dzielenie się koncepcjami pozwala odnaleźć świeże spojrzenie, inne punkty widzenia. Niezwykle rozwijające jest również uczestniczenie w warsztatach pisarskich. W ich trakcie uczysz się i ćwiczysz zasady pisania, trenujesz udzielanie i przyjmowanie informacji zwrotniej. Konstruktywny feedback i wsparcie grupy wskazuje na twoje mocne strony oraz obszary do dalszej pracy. Przebywanie w otoczeniu twórczych osób uwalnia twoje własne zasoby, inspiruje, motywuje, a często pomaga także przezwyciężyć kryzysy twórcze.
- Zrozumienie procesu twórczego. Pamiętaj, że pisanie jest zadaniem długodystansowym, wymaga czasu i cierpliwości. Każdy pisarz przechodzi przez chwile zwątpienia, kiedy wewnętrzny krytyk wygrywa z wiarą we własne możliwości. To naturalna część procesu twórczego! Ważne, żeby się nie poddawać. Kiedy jednak czujesz, że stoisz przed ścianą i jesteś o krok od rezygnacji, przypomnij sobie dlaczego piszesz. Co cię w tym fascynuje? Jakie historie chcesz opowiedzieć światu? Pamięć o własnej pasji i powodach, dla których piszesz, pomogą ci przejść przez trudniejsze momenty. A żeby ruszyć dalej:
- odłóż pisanie na pewien czas (o ile możesz sobie na to pozwolić), ale pozostań w twórczej atmosferze; pisarz także potrzebuje regularnego odpoczynku, wietrzenia głowy i świeżych inspiracji, bodźców, które pobudzają wyobraźnię;
- odłóż na później kontynuowanie sceny, która cię zatrzymała i zacznij pisać kolejną; czas pozwoli złapać nową perspektywę; jednak, aby to było możliwe musisz zadbać o dobry plan swojej pracy; tylko w takim przypadku zatrzymanie w procesie nie będzie oznaczało zaprzestanie pracy w ogóle; po prostu przechodzisz do kolejnego punktu swojego planu;
- gdy wrócisz do odłożonej sceny, stwórz listę zdarzeń/rozwiązań, które NIE POWINNY mieć w niej miejsca; eliminowanie ukierunkuje twoje myślenie na rozwiązania: logicznie uzasadnione, zgodne z duchem pomysłu i charakterem postaci
- Znajdź odpowiednią przestrzeń do pisania. Wbrew pozorom ważne jest, aby mieć odpowiednie miejsce do pracy. To nie powinna być przypadkowa przestrzeń, ale taka, która sprzyja koncentracji. Zadbaj o bodźce – jedni lubią pracować w ciszy, innym musi towarzyszyć ulubiona muzyka, każdy jednak doceni wygodne, ergonomiczne biurko i fotel oraz dobre oświetlenie. Czasami pomaga zmiana otoczenia, znalezienie spokojnego zakątka w ogrodzie, parku lub nawet wyjście do kawiarni. Eksperymentuj z różnymi przestrzeniami, aż znajdziesz tę, w której pisanie staje się naturalne i przyjemne. Wykorzystuj wszystko, co sprzyja odzyskaniu twojej twórczej energii.
- Ustaw cele i świętuj osiągnięcia. Określenie celów pisarskich, takich jak liczba stron, czy czas pisania każdego dnia, może pomóc w utrzymaniu motywacji. Świętowanie osiągnięć – nawet tych małych, jak ukończona scena, czy opis – sprawia, że proces pisania staje się bardziej satysfakcjonujący. Zadowolenie z wykonanej pracy będzie cię napędzać do dalszych działań. Pomyśl o tym co będzie dla ciebie najlepszą formą celebracji i oddaj się jej z pełnym zaangażowaniem. Doceniaj się za wykonaną pracę, za każdy sukces. Trudno oczekiwać docenienia z zewnątrz, jeśli nie płynie ono także z ciebie – pamiętaj o tym!
Motywacja w zawodzie pisarza to kwestia zarówno wewnętrzna, jak i zewnętrzna. To umiejętność odnajdywania inspiracji w codziennym życiu, otwartość na nowe pomysły i stworzenie przestrzeni, w której twórczość może się rozwijać. Pamiętaj, że każdy pisarz ma swoje chwile zwątpienia – najważniejsze to nie poddawać się i znaleźć sposób na powrót do pracy z nową energią. Inspiracja czeka wszędzie – wystarczy tylko umieć ją dostrzec!